मुझ से
पहली सी मोहब्बत मेरे महबूब न माँग
काही गाणी आपल्या
हृदयाला आणि आत्म्याला स्पर्श करतात. त्यातलाच
एक मला भावलेले ‘मुझ से पहली सी मोहब्बत मेरे
महबूब न माँग ‘. या गाण्याच्या पहिल्या आणि
दुसऱ्या अंतऱ्यात जमीन आस्मानचा फरक आहे. जर या गाण्याचा फक्त पहिला अंतरा ऐकलं तर हे एखादे प्रेम गीत वाटू शकते पण दुसरा
अंतरा ऐकला कि एक अस्वस्थ करणारी भावना मनात
निर्माण होते. प्रसिद्ध उर्दू शायर फैझ अहमद फैझ यांनी लिहिलेली ही कविता आपल्या जादुई
स्वरांनी अजरामर केली ती मलिका-ए-तरन्नुम मॅडम
नूरजहाँ यांनी. मी काही उर्दू चा तज्ञ नाही. पण जेवढे मला कळले ते प्रेम आणि इन्कलाब
यांचे अनोखे मिश्रण असलेल्या गाण्याबद्दल थोडेसे.
मुझ से पहली सी मोहब्बत मेरे महबूब न माँग
मैं ने समझा था कि तू है तो दरख़्शाँ है हयात
तेरा ग़म है तो ग़म-ए-दहर का झगड़ा क्या है
तेरी सूरत से है आलम में बहारों को सबात
दरख़्शाँ म्हणजे लखलखीत किंवा तेजस्वी. मला वाटायचे कि तू आहेस
तर हे जग झगमगणारे, लखलखीत आहे. जर तुझे दुःख माझ्याकडे आहे तर या जगाच्या दुःखाचे
मला काय करायचे आहे. तुझ्या सौंदर्याच्या जादूने जणू काही ऋतू थांबले आहेत.
तेरी आँखों के सिवा दुनिया में रक्खा क्या है
तू जो मिल जाए तो तक़दीर निगूँ हो जाए
यूँ न था, मैं ने फ़क़त चाहा था यूँ हो जाए
चिराग या हिंदी चित्रपटातील ''तेरी आँखों के सिवा दुनिया में
रखा क्या हैं " या गाण्याची प्रेरणा गीतकाराला याच कवितेतून मिळाली.
निगूँ म्हणजे विनम्र किंवा झुकलेले. पुढे कवी म्हणतो कि असे
काहीही नव्हते, मला वाटत होते कि असे व्हावे.
अन-गिनत
सदियों के तारीक बहीमाना तिलिस्म
रेशम ओ अतलस ओ कमख़ाब में बुनवाए हुए
कवी ला बहुदा असे म्हणायचे आहे कि जी वर्षानुवर्षे चाललेली
राजेशाही होती त्यात बरेच शोषण झाले. सर्व दुःख आणि यातना यांचा काळोख आपल्यासमोर मात्र
नेहमी किमती वस्त्रात विणून पेश केला गेला.
जा-ब-जा बिकते हुए कूचा-ओ-बाज़ार में जिस्म
ख़ाक में लुथड़े हुए ख़ून में नहलाए हुए
याच तणाव, शोषण या मुळे जागो जागी त्यांची (कामगार वर्ग) हालत
खूप वाईट झाली. धुळीने आणि रक्ताने माकलेले
असे खूप भयंकर चित्र कवी आपल्या डोळ्या समोर उभे करतो.
जा-ब-जा म्हणजे जागोजागी, कूचा-ओ-बाज़ार म्हणजे गली, कूचा आणि
बाजार.
लौट जाती है उधर को भी नज़र क्या कीजे
अब भी दिलकश है तिरा हुस्न मगर क्या कीजे
प्रियकर म्हणतो "तुझे रूप मनमोहक आहे, पण मी काय करू माझे
लक्ष यातना पीडितांकडेच जाते."
और भी दुख हैं ज़माने में मोहब्बत के सिवा
राहतें और भी हैं वस्ल की राहत के सिवा
मुझ से पहली सी मोहब्बत मेरे महबूब न माँग
वस्ल म्हणजे मिलन. प्रियकर म्हणतो कि आपल्या मिलनाच्या सुखापेक्षा
इतर जगात अनेक सुख आहेत. इतरांचे दुःख दूर करण्यात जे सुख आहे ते माझ्यासाठी
खूप मोठं आहे.
मॅडम नूरजहां यांनी हे गीत इतक लोकप्रिय केला कि एकदा फैझ अहमद यांनी आपल्या नझमबद्दल "वो गीत अब मेरा कहां,
नूरजहां का हो गया है" असे सांगितले.
"ते फक्त मी लिहिले होते. तिने तिच्या आत्म्याद्वारे त्याचा अर्थ लावला” ते
म्हणाले.
